Có rất nhiều trải nghiệm mà chúng ta chưa chắc đã có đủ kinh nghiệm. Việc biết nhiều tri thức không đồng nghĩa với sở hữu trí tuệ. Vậy điều gì mới mẻ có thể giúp bạn phát triển bản thân?
Nếu coi sự hiểu biết của con người như một đại dương bao la, thì nguồn nước của nó được cung cấp bởi 4 con sông quan trọng: kiến thức, kinh nghiệm, sự thông minh và trí tuệ. Những con sông này liên kết với nhau, tạo thành một mạng lưới phong phú, nhưng đồng thời cũng có dòng chảy riêng, mang những giá trị độc đáo của chúng ra biển.
Trên thực tế, 4 dòng chảy này thường gắn kết với nhau, tạo nên một sự kết hợp phức tạp, khiến chúng ta thường cảm thấy khó khăn khi muốn mở rộng kiến thức và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Dấu hiệu của sự lộn xộn này là những câu hỏi như thế này:
1. Tại sao đọc sách lại quan trọng đối với tôi?
2. Có lẽ tôi nên khám phá thế giới nhiều hơn bằng cách đi du lịch, bạn nghĩ sao?
3. Nếu tôi cảm thấy không thông minh, liệu tôi có thể đạt được thành công không?
4. Hãy chia sẻ cách để tôi có thể đưa ra những quyết định khôn ngoan hơn.
Hãy yên tâm, những dấu hiệu này đáng mừng vì chúng cho thấy chúng ta đang tiến bộ trong việc đặt câu hỏi và khám phá tri thức của chính mình.
Bài viết này sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi đó. Hãy bắt đầu bằng việc khám phá các khái niệm: kiến thức, kinh nghiệm, sự thông minh và trí tuệ.
Kiến thức, kinh nghiệm, thông minh và trí tuệ – Đâu là thứ bạn thực sự cần?
Kiến thức
Kiến thức là kho tàng của những thông tin, sự thật và lý thuyết, là những hiểu biết về thế giới mà chúng ta thu thập được từ việc học tập, nghiên cứu và trải nghiệm.
Có thể coi nó như một kho tàng bí ẩn mà không ai khác có thể hiểu được. Chỉ có bạn mới biết rằng cuốn sách “10 cách thuyết phục con mèo đen trong nhà bạn” được cất giữ ở kệ nào, hàng thứ mấy.
Ở thời điểm hiện tại, nguồn kiến thức cho con sông thông qua Google, mạng xã hội… là vô cùng phong phú. Tuy nhiên, chúng cũng dễ bị ô nhiễm bởi những thông tin không chính xác, tiêu cực.
Để đảm bảo chất lượng nước, không có cách nào khác ngoài việc tự tạo ra một bộ lọc thông tin toàn diện cho tất cả các nguồn tin: lựa chọn sách đọc cẩn thận, theo dõi các kênh đáng tin cậy, kiểm tra tính xác thực của nội dung mà bạn tiêu thụ,…
Kinh nghiệm
Những cơn mưa lớn và địa hình dốc gập ghềnh không chỉ làm bồi đắp phù sa cho những con sông mà còn mang đến những thử thách và sai lầm đáng nhớ trong cuộc sống của chúng ta.
Mỗi trải nghiệm đó đều có giá trị và ý nghĩa riêng. Nó không chỉ là những thông tin và hiểu biết chung mà ta thu thập được, mà còn là những bài học quý giá. Kiến thức có thể được lưu trữ trong “thư viện” của chúng ta, nhưng bài học thì cần sự quan sát, phân tích và đúc kết từ mỗi người.
Nếu chúng ta không học từ những sai lầm và thử thách, những bài học đó sẽ tan biến như bọt nước nơi chân thác. Hãy tận dụng mỗi trải nghiệm để rút ra những bài học quý báu, để chúng ta có thể trưởng thành và phát triển trong cuộc sống.
Bài học là yếu tố quan trọng để thay đổi hành vi và trải nghiệm trong cuộc sống. Nếu thiếu đi những bài học này, bạn sẽ không thể có được những kinh nghiệm sống đáng nhớ.
Mình đã từng trải nghiệm xây dựng lều theo phong cách của người Mông Cổ, tuy nhiên không thể nào rút ra được bài học nào để áp dụng vào cuộc sống hàng ngày. Điều này khiến trải nghiệm chỉ đơn thuần là một kỷ niệm đáng nhớ.
Mình đã trải qua tình huống kẹt xe trên đoạn đường khi có xe lửa đi qua vào lúc 7 giờ. Lần tới, mình sẽ cố gắng xuất phát sớm hơn hoặc trễ hẳn 30 phút. Điều này là một bài học quý giá mà mình đã học được.
Có những lúc, người khác cũng có thể chia sẻ những kinh nghiệm của họ như những dòng nước trong con sông. Hãy lắng nghe và tiếp thu những kiến thức đó, nhưng đồng thời hãy lọc những thông tin đó để mang lại sự phát triển cho kiến thức của chính mình.
Thông minh
Con sông này chia thành hai nhánh phụ:
- Nhánh sinh học là chỉ số IQ, đo lường mức độ hoạt động hiệu quả của não.
- Trong khi đó, nhánh tư duy là khả năng xử lý thông tin dựa trên các kỹ năng như tư duy hệ thống, tư duy phản biện và nhiều hơn nữa.
Chúng ta có thể không ảnh hưởng đến trí thông minh sinh học, nhưng chúng ta có thể nâng cao trí thông minh tổng quát bằng cách học, hiểu và áp dụng nhiều phương pháp tư duy khác nhau để đạt được phân tích tốt nhất.
Trí tuệ
Dòng sông này chỉ thu thập một phần nước từ ba con sông khác một cách cẩn thận và có giới hạn, nhằm tạo ra một hệ thống các giá trị, niềm tin và quan điểm. Hệ thống này sẽ quyết định cách mà một người đối diện với hoàn cảnh sống hiện tại của mình: tích cực, tiêu cực, linh hoạt, tỉ mỉ, khoan dung, hay cứng nhắc…
Trí tuệ không chỉ đơn thuần là biết sự thật. Nó là khả năng hiểu rõ về bối cảnh, khả năng phân biệt đúng sai và khả năng đưa ra những quyết định chính xác.
Điều đó đồng nghĩa với việc kết hợp tri thức thành hành động, rút ra bài học từ kinh nghiệm sống và sử dụng trí tuệ một cách đúng đắn. Nếu làm được điều này, một người trẻ cũng có thể trở nên thông minh và sáng suốt hơn.
Santiago, cậu bé chăm sóc đàn cừu trong cuốn sách Nhà Giả Kim của Paulo Coelho, luôn nhìn nhận thế giới với một tinh thần ham học. Cậu tin rằng mọi thứ trong cuộc sống đều có thể truyền đạt cho chúng ta những bài học quý giá.
-
Bầy cừu đã dạy cho bạn biết rằng nếu thiếu đi ước mơ, bạn sẽ chỉ trở thành một con người giống như động vật, chỉ biết ăn và ngủ.
-
Tuy nhiên, công việc ở cửa hàng pha lê sẽ dạy bạn cách không chấp nhận trở thành “nạn nhân” thụ động của cuộc sống, mà thay vào đó, bạn có thể học từ kinh nghiệm và tiến lên với mục tiêu, trở thành một nhà thám hiểm.
-
Ngoài ra, sa mạc cũng sẽ dạy bạn về tầm quan trọng của việc tập trung vào mục tiêu.
Cuối cùng, Santiago không chỉ tìm thấy kho báu của mình mà còn trở nên trưởng thành hơn rất nhiều. Kho báu mà anh ta khám phá không chỉ là vàng, mà còn là sự hiểu biết sâu sắc hơn về những vấn đề quan trọng trong cuộc sống con người.
Mở rộng biển hiểu biết bằng nguồn nước trí tuệ
Có rất nhiều cách để đạt được thành công, và không phải lúc nào kiến thức cũng là chìa khóa duy nhất. Bằng cấp và việc đọc sách chỉ là một phần nhỏ trong quá trình học tập và phát triển cá nhân. Điều quan trọng hơn là khả năng áp dụng kiến thức vào thực tế và sẵn sàng học hỏi từ những trải nghiệm thực tế.
Tuổi tác và kinh nghiệm cũng không đảm bảo rằng chúng ta luôn đưa ra quyết định đúng đắn. Đôi khi, những người trẻ tuổi có thể có cái nhìn tươi mới và sáng tạo hơn, trong khi những người già có thể có sự thông thái và sự tỉnh táo hơn. Quan trọng nhất là chúng ta phải luôn cân nhắc và suy nghĩ kỹ trước khi đưa ra quyết định, không phụ thuộc vào tuổi tác hay kinh nghiệm.
Hãy nâng cấp mục tiêu mở rộng đại dương hiểu biết lên một tầm cao mới, bằng cách khai thác tối đa nguồn nước tri thức.
Đến đây, tôi không nghĩ rằng tôi có thể chỉ cho bạn cách tốt nhất để đạt được mục tiêu của bạn. Tuy nhiên, nếu bạn đang tìm kiếm thông tin tham khảo, hãy thử áp dụng phương pháp mà tôi đang sử dụng dưới đây:
Bước 1: Thu thập
Với một chủ đề cụ thể, tôi thu thập kiến thức từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau để có cái nhìn toàn diện nhất. Ví dụ, để tìm hiểu về sự may mắn, tôi đã đọc từ 8-10 cuốn sách thuộc nhiều lĩnh vực như triết học, tôn giáo, kinh tế học, khoa học, và nhiều lĩnh vực khác.
Mình luôn tin rằng việc học hỏi từ kinh nghiệm của người khác là một cách hiệu quả để nắm bắt kiến thức. Đặc biệt, nếu những người đó đã có trí tuệ và hiểu biết sâu về chủ đề mà mình quan tâm. Bởi vì những gì đã xảy ra với họ có thể xảy ra với mình. Vì vậy, mình luôn tìm cách tiếp thu kiến thức từ những người có kinh nghiệm để trang bị bản thân mình và đạt được thành công.
Bước 2: Suy ngẫm
Hãy dành thời gian để suy ngẫm và tiêu hóa những kiến thức đã thu thập được. Hãy đối chiếu, kết nối và phân tích một cách hệ thống các góc nhìn khác nhau, từ đó bạn sẽ đúc kết ra những kết luận riêng của mình.
Ví dụ như bài học “nhìn lên khi bắt đầu, nhìn xuống khi đang đi, và nhìn lại khi nghỉ ngơi” trên hành trình tới Everest Basecamp, mình chỉ thực sự nhận ra tầm quan trọng của nó khi đã trở về Việt Nam và ngồi lại suy ngẫm về chuyến đi đầy ý nghĩa đó.
Bước 3: Kể chuyện
Bạn có thể chia sẻ câu chuyện của mình bằng cách viết nhật ký, viết blog hoặc trò chuyện với bạn bè. Mỗi lần bạn làm như vậy, bạn lại bắt đầu một vòng lặp mới của quá trình học tập. Bạn sẽ nhận ra rằng có những bài học quý giá xuất hiện trong quá trình kể chuyện của mình.
Quan trọng nhất là cần thực hiện cả 3 bước hành động này với một thái độ cân bằng giữa sự tò mò và khiêm tốn. Điều này bởi vì trí tuệ không thể phát triển nếu chúng ta lười biếng trong việc tìm hiểu. Trí tuệ cũng có thể bị đóng băng hoặc thậm chí bị tiêu tan khi chúng ta tự mãn rằng đã biết hết.
Suy nghĩ cuối
Một phương pháp phổ biến khác để mở rộng trí tuệ là học – hủy bỏ – học lại. Tuy nhiên, tôi tin rằng chúng ta có rất nhiều điều để thảo luận về chủ đề này, vì vậy tôi xin hẹn gặp lại bạn trong một bài viết khác.
Xem thêm: Bếp ga Bình Minh
Cuối cùng, tôi có một câu hỏi để bạn suy ngẫm: liệu khi kiến thức của chúng ta ngày càng mở rộng, chúng ta có cảm thấy cô đơn hơn không?
